Son yıllarda özellikle kamuda işe alımlarda veya özel sektörde terfi süreçlerinde sahte diploma kullanımı ciddi bir sorun haline gelmiştir. Teknolojik imkanlarla sahte belge üretmenin kolaylaşması, bu suça eğilimli kişilerin sayısını artırırken, devletin denetim mekanizmaları ve yargı sistemi bu konuda ciddi yaptırımlar uygulamaktadır. Peki, sahte diploma hazırlamak, satmak ya da kullanmak suç mu? Türk Ceza Kanunu’na göre sahte diploma cezası nedir? Bu makalede, sahte diplomaya dair tüm hukuki süreçleri ve olası cezai sonuçları detaylarıyla ele alacağız.
Sahte Diploma Nedir?
Sahte diploma, bireyin sahip olmadığı bir akademik unvanı veya eğitimi varmış gibi gösteren, gerçeğe aykırı olarak düzenlenmiş belgelerdir. Bu belgeler çoğu zaman:
Hiç eğitim alınmamış bir kuruma aitmiş gibi,
Mevcut diplomaların üzerine düzenleme yapılarak,
Sahte imzalar, mühürler ve barkodlar kullanılarak,
Online sahte diploma üretim siteleri üzerinden
üretilmektedir. Sahte diplomalar çoğunlukla kamu kurumlarına memuriyet başvurusu, özel sektörde işe alım, yurt dışı denkliği ve yüksek lisans başvuruları gibi amaçlarla kullanılır.
Türk Ceza Kanunu’na Göre Sahte Diploma Cezası
1. Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204)
Sahte diplomalar, resmi belge kapsamında değerlendirilmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesine göre:
“Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, belgeyi sahte olduğunu bilerek kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Eğer diploma bir kamu görevlisi tarafından düzenlenmişse ya da kamu kurumu üzerinde kullanılmışsa ceza artmaktadır.
2. Özel Belgede Sahtecilik (TCK 207)
Eğer diploma özel bir kurum tarafından hazırlanmışsa ve kamu değil de özel alanda kullanılmışsa TCK 207 devreye girer:
“Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya sahte belgeyi kullanan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
3. Nitelikli Dolandırıcılık (TCK 158)
Sahte diplomayı kullanarak işe giren ve bu yolla maddi kazanç elde eden kişiler hakkında ayrıca nitelikli dolandırıcılık suçu gündeme gelebilir:
“Kamu kurum ve kuruluşlarını araç olarak kullanmak suretiyle dolandırıcılık yapan kişi, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.”
Sahte Diploma Hazırlayan ve Satanlar Ne Olur?
Sahte diploma üreten kişiler de aynı şekilde resmi belgede sahtecilik suçu kapsamında yargılanır. Bu kişilerin çoğu kez organize şekilde hareket ettikleri görülür ve bu da suçun örgütlü olarak işlendiği gerekçesiyle cezanın artmasına yol açar.
Eğer sahte diploma hazırlama suçu ticari amaçla, birden fazla kişiyle ve sürekli şekilde işleniyorsa:
Hapis cezası 5 yıldan 12 yıla kadar çıkabilir.
Suçtan elde edilen kazanca el konulur.
Suça iştirak eden tüm kişiler ayrı ayrı yargılanır.
Sahte Diploma İle İşe Girmenin Sonuçları
Sahte diploma ile işe giren bir kişinin durumu fark edildiğinde şu işlemler uygulanır:
İşe giriş iptal edilir.
Ödenen maaşlar ve diğer haklar geri alınır.
İlgili kişiye dava açılır.
Kamu görevindeyse memurluk statüsü sona erdirilir.
Kasten yapılan bir sahtecilik olduğundan sabıka kaydı oluşur.
Sahte Diploma Sorgulama Nasıl Yapılır?
Kurumlar genellikle:
e-Devlet sistemi üzerinden mezuniyet bilgilerini kontrol eder.
Diploma üzerindeki barkod ve karekodları sistemden doğrular.
YÖK ve MEB gibi kurumlarla yazışma yaparak belgeyi teyit eder.
Şüpheli bir diploma görüldüğünde ihbar edilebilir. İhbarlar CİMER, Savcılıklar ve YÖK İhbar Hattı üzerinden yapılabilir.
Yargıtay Kararları Ne Diyor?
Yargıtay kararlarında sahte diploma suçu çok net bir şekilde bilinçli bir sahtekarlık olarak değerlendirilmektedir. Kararlarda, “kişinin sahte diplomayı elde etme süreci, bilerek kullanması, amacı ve elde ettiği kazanç” detaylı şekilde incelenerek cezalar artırılmaktadır.
Örneğin:
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2018/5418 E. 2019/3912 K. sayılı kararında, sahte diploma ile öğretmen olarak çalışan bir sanık hakkında resmi belgede sahtecilik + nitelikli dolandırıcılık suçlarından ayrı ayrı ceza verilmiştir.
Ceza İndirimi ve Erteleme Mümkün mü?
Mahkeme bazı durumlarda:
Sanığın sabıkasız olması,
Suçunu kabul etmesi,
Zararın giderilmesi
gibi nedenlerle cezada indirim yapabilir. Ancak sahte diploma suçu, kamu düzenini doğrudan etkilediği için cezanın ertelenmesi ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılması her zaman uygulanmaz.
Sahte Diploma Kullanımı Neden Bu Kadar Yaygın?
İşe girişlerde diploma arayışı
Akademik unvan prestiji
Özel sektörde hızlı terfi beklentisi
Yurt dışına başvurularda avantaj arayışı
gibi nedenlerle bireyler yasa dışı bu yollara başvurmaktadır. Ancak kısa vadede avantaj gibi görünen bu durum, uzun vadede ağır hapis ve para cezaları ile sonuçlanmaktadır.
Sahte diploma kullanımı hem ahlaki hem de hukuki açıdan son derece ağır sonuçlar doğurur. Bu eylem sadece bireyi değil, toplumu da etkileyen bir dolandırıcılık biçimidir. Gerek kamu kurumları gerekse özel kuruluşlar bu konuda giderek daha hassas hale gelmiş, teknolojik doğrulama yöntemleriyle denetimler sıkılaştırılmıştır. Sahte belgeye başvurmadan önce cezai ve vicdani sonuçları mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
